آموزش همگانی مقابله با بلایای طبیعی
روشهای نگهداری گوشت عبارتند از:
سبزیجات عموماً دارای انگل هستند که با استفاده از ضد عفونی کننده هایی مثل پودر پرکلرین از بین می روند. برای این کار سبزیجات را در ده لیتر آب حاوی 2 گرم پرکلرین برای مدت دو دقیقه ضد عفونی می نمایند. در صورتی که ضد عفونی کننده ها در دسترس نباشد می توان با ریختن یک قاشق بزرگ نمک و یک قاشق بزرگ سرکه در یک ظرف حاوی سبزیجات به مدت 20 دقیقه آنها را ضد عفونی کرد.
در مصرف مواد غذایی باید به بهداشت محیط مواد غذایی نیز توجه کرد. محل نگهداری و پخت مواد غذایی باید بهداشتی و دارای نور، تهویه و رطوبت مناسب باشد. زباله های غذایی به طریق بهداشتی جمع شود، ظروف بهداشتی باشد و از ظروف زنگ زده، لب پریده و ترک دار و یا جرم گرفته به هیچ وجه استفاده نشود. هر چند وقت یکبار ظروف با مایع گندزدا شسته شود و اگر مایع ضد عفونی کننده در دسترس نباشد، آب 80 درجه سانتیگراد 15 الی 20 دقیقه، ضد عفونی می کند.
ها) بهداشت آب:
آب سالم، زلال و شفاف است و املاح مصرفی آن در حد نیم گرم در لیتر و به صورت محلول در آن است و عاری از میکروب (کمتر از حد مجاز) است و مواد سمی نیز ندارد.
بهترین روش علمی و ساده تشخیص آب سالم، جستجوی باکتری کلیفرم در نمونه آب است که در صورت وجود این باکتری، آب غیر بهداشتی و آلوده است.
شرایط احراز سلامت آبهای زیرزمینی در صورت نیاز به استفاده از آنها به شرح زیر است :
آب چشمه باید زلال و شفاف باشد. در بالا دست محل ظهور چشمه، ساختمان مسکونی، مزارع کشاورزی و حفره های عمیق نباشد. دهانه چشمه بدون حفاظ نباشد و چشمه با آب سطحی زمین ارتباط نداشته باشد. در استفاده از آب چاه یا قنات نیز، ضمن توجه به زلال و شفاف بودن آب، باید از فاصله داشتن چاه آب از چاه فاضلاب یا لوله های فاضلاب، عدم نفوذ آبهای سطحی آلوده از راه خاک اطراف چاه، عدم ورود آبهای سطحی آلوده از دهانه باز چاه، عدم ورود گرد و غبار و آشغال و حشرات و پرندگان از دهانه چاه و عدم نفوذ آلودگی از مستراح نزدیک چاه اطمینان حاصل کرد.
آب چاه یا قنات یا چشمه را می توان با آهک کلردار ضد عفونی کرد و به ازای هر 15 لیتر آب، 500 گرم آهک کلردار به آب اضافه نمود. در صورت در دسترس بودن قرص کلردار به آب اضافه نمود. در صورت در دسترس بودن قرص کلر می توان از قرص کلر استفاده کرد و باید 30 دقیقه بعد از اضافه کردن قرص کلر به آب از آن استفاده کرد.
کلر را باید در بطری شیشه ای تیره رنگ و در جایی که خنک باشد نگهداری کرد. به غیر از کلر، تنتورید نیز از ضد عفونی کننده های آب است که دو قطره از آن (محلول 2%) برای یک لیتر آب کافی است. جوشاندن از راههای سالم سازی آب آشامیدنی است که باکتریها، کیست و تخم انگلها را از بین می برد. جوشاندن آب در دمای 100 درجه سانتیگراد و حداقل 20 دقیقه باعث ضد عفونی شدن آن می گردد. به خاطر داشته باشید که آب آلوده باعث انتقال بسیاری از بیماریها مانند حصبه، وبا، اسهال خونی، خون شاشی (بیلاریوز) پیوک و ... است. برای ذخیره آب باید از ظروف تمیز کلرزده با دهانه تنگ، ترجیحاً شیردار و سرپوشیده، استفاده کرد.
3. شیوه های بهداشتی دفع فضولات و زباله ها (بهداشت محیط) :
فاضلابها عوامل شیوع بیماریهای مُسری مثل وبا، حصبه، اسهال خونی، اسهال کودکان، بیماری انگلی و بسیاری از بیماریهای دیگر هستند. برای پیشگیری از آنها باید مواظب بود که: فضولات، خاک سطحی را آلوده نکنند، آبهای زیرزمینی و آبهای سطحی آلوده نشوند، مگسها و حشرات به فضولات راه پیدا نکنند و در نهایت فضولات حداقل 6 ماه در چاه بمانند تا تجزیه و به کود تبدیل شوند.
توالتهای اضطراری یا صحرایی باید دارای نشیمن گاه مناسب، هواکش، روکش سقف فلزی، پنجره قابل باز کردن، چاه به عمق حداقل 3 تا 8 متر و قطر 90 سانتی متر باشند. بهترین استانداردها برای ایجاد توالت در اماکن عمومی و صحرایی، 1 عدد برای 1تا 10نفر، 2 عدد برای 10تا24 نفر، 3 عدد برای 25 تا 50 نفر، 4 عدد برای 50 تا 75 نفر، 5 عدد برای 75 تا 100 نفر است.
برای دفع بهداشتی زباله ها :
1. جمع آوری زباله ها باید بهداشتی باشد و برای این منظور باید از ظروف درپوش دار، قابل شستشو، زنگ نزن، با گنجایش 120 لیتر و دارای دستگیره و نیز کیسه نایلونی استفاده کرد. زباله ها باید حداکثر پس از 24 ساعت تخلیه شوند تا از تخمیر آنها جلوگیری شود. زباله های عفونی و بیمارستانی حتماً باید در کوره ها یا محلهای خاص، سوزانده شود.
2. حمل زباله ها با ماشینهای مخصوص و کارگرانی با لباس و دستکش مخصوص صورت گیرد.
3. دفع زباله بهداشتی باشد.
روشهای دفع بهداشتی زباله :
1. سوزاندن، به خصوص در موارد عفونی بودن زباله ها
2. دفع بهداشتی در گودال به مدت 2تا12 ماه و تخمیر و زباله ها از طریق پوشاندن گودال با 20 سانتیمتر خاک
3. تبدیل زباله به کود و بازیافت مواد و تخمیر و خشک کردن (تهیه کمپوست)
4. حشرات و جوندگان و مقابله با آنها:
حشرات و جوندگان، عوامل انتقال و سرایت بسیاری از بیماریهای انگلی و عفونی هستند. به عنوان مثال: پشه آنوفل عامل انتقال مالاریا، پشه خاکی عامل انتقال سالک، مگس ناقل بیماریهای روده ای و چشمی، شپش ناقل تیفوس و تب راجعه، کَک ناقل تیفوس و طاعون، سوسک ناقل بیماریهای روده ای، وبا و تیفوئید، کنه ناقل تب راجعه و ناقل گال یا جرب است. جوندگان نیز ناقل بیماریهایی چون طاعون و تیفوس هستند.
روشهای بهداشتی مبارزه با بندپایان عبارتند از :
1. روشهای فیزیکی مثل خشک کردن باتلاقها و آبهای راکد، نصب توری پنجره ها، مراقبتهای بهداشتی از چاههای فاضلاب و تعمیر ساختمانها
2. روشهای شیمیایی مثل استفاده از حشره کشها و مواد دورکننده حشره ها
آموزش همگانی مقابله با بلایای طبیعی
فصل دوم
بهداشت زمان و اضطرار
سازمان جهانی بهداشت، سلامت را آسایش و رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی تعریف می کند. بهداشت، تمام فعالیتهایی است که به منظور تأمین سلامت افراد انجام می شود. بهداشت درواقع علم و هنر پیشگیری از بیماریها، طولانی کردن عمر و ارتقای سلامت است.
راههای تأمین بهداشت شامل سالم سازی محیط، کنترل بیماریهای واگیردار، آموزش بهداشت عمومی، ایجاد خدمات مناسب پزشکی و پرستاری و ایجاد صحیح ترین نظام اجتماعی برای سطح زندگی مناسب است. زمینه های فعالیتهای بهداشتی در شش گروه طبقه بندی می شود:
1. بهداشت در سطح جامعه
2. اقدامهایی در جهت جلوگیری از بیماری و ناتوانی و یا مرگ زودرس
3. خدمات جامع بهداشتی
4. گردآوری و تجزیه و تحلیل آمارهای حیاتی
5. آموزش همگانی بهداشت
6. برنامه ریزی جامع بهداشتی و ارزشیابی آن
شاخصهای بهداشتی معیارهای تعیین سطح بهداشت در یک جامعه است و این شاخصها عبارتند از:
میزانهای مرگ
میزانهای تولد
رشد جمعیت
میزانهای ابتلا و شیوع و وقوع بیماری و طول عمر.
راههای عمده مبارزه با بیماریها عبارتند از: کنترل محیط، تأمین موادغذایی مناسب، حفظ افراد مستعد به بیماریها و برنامه های ریشه کنی بیماری و تغییر رفتار و عادت مردم. در زمان وقوع حوادث، اعم از سوانح و بلایای طبیعی و سوانح انسان ساز، رعایت نکات بهداشتی بسیار ضروری است که به مهمترین آنها اشاره می شود:
1. رعایت بهداشت فردی شامل بهداشت پوست، مو و ناخن، بهداشت البسه و لوازم شخصی از قبیل حوله، مسواک، لوازم استحمام، لوازم خواب مانند ملحفه، بالش و...، در پیشگیری از بسیاری بیماریها، حائز اهمیت فراوان است. رعایت بهداشت دست و پا، شستن مرتب آنها با صابون و ضد عفونی کننده ها، کوتاه کردن ناخنها، رعایت بهداشت چشم از طریق شستشوی صورت با آب تمیز و صابون به طور مرتب و روزانه حداقل یک بار، عدم استفاده از حوله دیگران و بستن چشم در برابر آفتاب و گرد و خاک شدید، بسیار حائز اهمیت است. بهداشت گوش از طریق تمیز نگه داشتن گوش، خشک کردن گوشها پس از استحمام یا فرو رفتن سر در آب باید مورد توجه قرار گیرد. بهداشت دهان و دندان با شستشوی مرتب با مسواک و خمیردندان، یا در صورت عدم دسترسی به خمیردندان، با آب نمک، توجه به هرگونه زخم در دهان و استفاده از مواد غذایی سخت، خیلی داغ یا خیلی سرد، امکان پذیر است.
2. بهداشت مواد غذایی مسأله بسیار شایان توجهی در زمینه بهداشت زمان اضطرار است. عوامل بسیاری باعث فساد غذاها می شوند که شامل:
گرما، رطوبت محل نگهداری غذاها، عوامل انسانی، وسایل نگهداری و یا حمل و نقل غذاها عوامل شیمیایی مثل سرب، روی و مس ظروف غذایی، اکسیده شدن غذاها به خصوص روغنها و چربیها، آب و هوا، حشرات و جوندگان و عوامل بیولوژیک مثل انگلها، موجودات ذره بینی و قارچها است. برای بهداشت موادغذایی باید در تولید، توزیع و نگهداری آنها بسیار دقت شود.
روشهای فیزیکی برای نگهداری بهداشتی مواد غذایی عبارتند از:
1. سرمای 1 تا 4 درجه سانتیگراد با استفاده از یخچال یا یخدان در کوتاه مدت و یا سرمای منهای 20تا30 درجه سانتیگراد برای نگهداری طولانی مدت غذاها.
2. گرما با استفاده از جوشاندن مواد غذایی
3. خشک کردن، نمک سود کردن و دودآلود کردن مواد غذایی و روش شیمیایی با استفاده از آب نمک، سرکه، ادویه، نیترات دوسود و ...
برای تهیه سالم و بهداشتی بعضی مواد غذایی باید در هر مورد نکات خاصی را رعایت کرد:
الف) بهداشت شیر :
در بهداشت شیر سلامت منبع تولید (حیوان)، عدم آلودگی آن به سل، تب مالت یا سیاه زخم، شستشوی پستان جاندار در زمان دوشیدن شیر، دور ریختن ابتدای شیر، تمیز بودن ظرف شیر و شستشوی دست قبل از دوشیدن باید حتماً رعایت شود. برای تهیه شیر پاستوریزه باید به مدت حداقل 30 دقیقه آن را در دمای 65 درجه سانتیگراد حرارت داد. در این صورت به مدت 2تا3 روز در یخچال قابل نگهداری است.
ب) بهداشت پنیر :
پنیر باید به مدت طولانی حداقل دو ماه در آب نمک غلیظ نگهداری شده باشد. پنیر سالم، نمک سود، سفیدرنگ و بدون طعم، بو و مزه تند است. وجود تخلخل در قالب پنیر، نشانه سلامت بیشتر این ماده غذایی است.
ج) بهداشت کره :
کره بهداشتی مزه طبیعی و بوی مطبوع دارد. بوی نامطبوع و مزه تند نشانه فساد کره است. درجه حرارت مناسب برای نگهداری کره 2/5 درجه سانتیگراد است که در این درجه، حرارت و رطوبت 80تا85 درصد کره تا دو ماه به طور بهداشتی قابل نگهداری است. با اضافه کردن نمک به کره دیرتر اکسید و فاسد می شود.
د) بهداشت گوشت :
قبل از مصرف گوشت باید از سالم بودن منبع تولید آن یعنی دام، ماهی یا پرنده، اطمینان حاصل کرد. بیماریهایی مثل کرم کدو، تب مالت، سیاه زخم و کیست هیداتیک کبد از طریق گوشت غیر بهداشتی قابل سرایت است.
آلوده کننده های اصلی گوشت عبارتند از:
مدفوع و پوست دام، گرد وغبار، دست قصابان و نیز لوازم و تجهیزات کشتار و حمل و نقل.
سوختگی با مواد شیمیایی
مواد شیمیایی می تواند اسیدی یا قلیایی باشد و به شکلهای مختلف همچون مواد شوینده، پاک کننده و سفیدکننده، مایع باتری اتومبیل، مواد آزمایشگاهی در منازل و محل کار موجود است. سوختگی با این مواد می تواند از نوع شدیدترین سوختگیها باشد که تا عمق زیادی در بدن نفوذ می کند.
اقدامات اولیه :
بعد از تماس با چنین موادی بلافاصله محل سوختگی را با آب زیاد و حداقل به مدت 20 الی 30 دقیقه شستشو دهید.
اقدامات درمانی همانند سوختگی معمولی انجام می شود. در صورت بالا بودن شدت ضایعات، مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید.