سوختگی و تماس با مواد شیمیایی و سوزاننده
سوختگی بسیار شایع تر از مصدومیت است و در اثر حوادث مختلف شامل تماس بدن با وسایل و مایعات داغ، یا جریان الکتریسیته اتفاق می افتد. سوختگی براساس عمق، وسعت محل آن و نسبت سطح سوختگی به تمام بدن، به شرح زیر تقسیم بندی می گردد:
الف) درجه 1:
به صورت قرمزی، درد، حساسیت و گرمی محل سوختگی مشخص می شود.
ب) درجه 2:
در این نوع سوختگی، پوست به رنگ صورتی درآمده و متورّم، مرطوب و دردناک می شود. به لمس، حساس است و معمولاً تاول وجود دارد.
ج) درجه 3:
پوست به صورت سفید زرد مایل به قهوه ای درآمده، درد وجود ندارد و تمام لایه های پوست شامل عضلات، استخوان، و چربی دچار سوختگی می شوند.
برای تخمین وسعت سوختگی در بدن افراد بالغ از قانون عدد 9 استفاده می شود که هر قسمت بدن با ضریبی از عدد 9 درصد بندی شده و می توان براساس آن وسعت سوختگی را تخمین زد.
|
|
بزرگسالان |
خردسالان |
|
سر و گردن |
9% |
18% |
|
پشت تنه |
18% |
18% |
|
جلوی تنه |
18% |
18% |
|
اندام فوقانی هریک |
9% |
9% |
|
اندام تحتانی هریک |
18% |
14% |
|
اندام تناسلی |
1% |
1% |
قانون 9 درصد در سوختگیها (تعیین درصد سوختگی بدن)
اقدامات اولیه در مصدوم مبتلا به سوختگی :
اولین اقدام با خاموش کردن آتش، جدا کردن اتصال برق و یا سرد کردن مایع داغ ریخته شده به مصدوم انجام می گیرد. در صورت نیاز به احیای قلبی ـ ریوی عملیات را شروع کنید. درمان سوختگی را براساس نوع و وسعت آن به شرح زیر شروع کنید:
1- درجه 1:
با آب سرد، محل سوختگی را خنک کرده و در صورت لزوم از هر نوع کرمی که در دسترس است بر روی آن بمالید.
2- درجه 2:
در صورت وجود تاول از پاره کردن آن خودداری کنید و با آب سرد، آن را شستشو داده و در صورتی که وسعت آن زیاد باشد مصدوم را به بیمارستان منتقل نمایید.
3- درجه 3:
بعد از اقدامات اولیه مصدوم را به سرعت به بیمارستان منتقل نمایید و در صورت امکان در فواصل معین جرعه جرعه به وی آب بخورانید.
پیشگیری :
از قرار دادن کبریت و مواد اشتعال زا در دسترس کودکان و افراد عقب افتاده خودداری کنید. اتصالات برق را به صورت صحیح بپوشانید. همیشه باید یک کپسول آتش نشانی شارژ شده برای مواقع ضروری در دسترس باشد.
برق گرفتگی
برق گرفتگی می تواند از یک منبع برق با ولتاژ بالا یا پایین باشد.
علایم و عوارض :
علایم برق گرفتگی می تواند بسیار شدید و عمیق و شامل سوختگی مختصر تا شدیدِ پوست، مور مور شدن بدن، نامنظمی یا ایست ضربان قلب، ایست تنفس، کاهش سطح هوشیاری، تشنج، نارسایی کلیوی، شکستگی و دررفتگی استخوانها و مفاصل و ... باشد.
اقدامات اولیه :
در مواجه با فردی که دچار برق گرفتگی شده است ابتدا منبع برق را قطع کنید؛ مثلاً دوشاخه را از برق بکشید یا برق را از کنتور قطع نمایید و یا به کمک یک شیء پلاستیکی یا یک تکه چوب خشک تماس مصدوم را با منبع برق قطع کنید. فرد امدادگر، باید مواظب باشد خود دچار برق گرفتگی نشود. هر سیم بدون پوشش را در محل حادثه دارای برق فرض نمایید حتی اگر سیم آنتن یا تلفن باشد.
هرگونه شعله ای در لباس مصدوم را خاموش کرده، لباسهای سوخته و نیمه سوخته را از بدن، خارج نمایید و چنانچه ضربان قلب مصدوم متوقف شده باشد، فوراً عملیات احیاء را شروع کنید. ناحیه سوخته بدن را با گاز استریل و یا یک تکه پارچه تمیز پوشانده هرگونه شکستگی اندامها را آتل بندی کنید. توجه کنید در فرد دچار برق گرفتگی احتمال آسیب مُهره های گردنی و متعاقباً فلج اندامها بسیار زیاد است. پس در حمل و نقل مصدوم تلاش کنید هیچگونه حرکتی به سر و گردن وی داده نشود. مصدومین فوق باید پس از کمکهای اولیه حتماً به بیمارستان منتقل شوند چرا که برق گرفتگی می تواند عوارض تأخیری خطرناکی داشته باشد.
نکته:
جریان برق با ولتاژ بالای کابلهای صنعتی می تواند تا چندین متر قوس الکتریکی داشته باشد. بنابراین به قربانیان این نوع برق گرفتگی نباید نزدیک شد، مگر اینکه به طور رسمی اطلاع داده شود که برق قطع شده است. لازم به ذکر است عملیات نجات در فردی که دچار صاعقه زدگی شده است مشابه حالت برق گرفتگی است.
پیشگیری :
استفاده از دستکشهای پلاستیکی مخصوص و کفشهای خشک، هنگام کار با مدارهای الکتریکی، محکم بستن به جعبه های تقسیم برق، مسدود نمودن پریزهای برق یا درپوشهای پلاستیکی و استفاده نکردن از وسایل الکتریکی در حمام، از موارد مهم پیشگیری است. هنگام رعد و برق، برای حفاظت در برابر برق گرفتگی و صاعقه زدگی به مکانهای سرپوشیده پناه ببرید و از ایستادن در مکانهای باز، کنار درختان یا باجه تلفن خودداری کنید.
غرق شدگی
غرق شدگی از علل مرگ و میر به خصوص در میان بچه ها و نوجوانان است. عوامل زمینه ساز، عبارتند از: بیماری صرع، عقب ماندگی ذهنی، نداشتن آشنایی کافی با قواعد شناگری و افزایش استفاده از قایقهای روباز و تندرو به خصوص شنا در مناطق حفاظت شده.
اقدامات اولیه :
در مواجهه با فرد غرق شده، ابتدا وی را به کمک وسایلی از قبیل حلقه نجات، تکه الوار یا طناب بلند از آب خارج کنید. باید این نکته را در نظر داشت که تنها زمانی، فرد می تواند مستقیماً اقدام به نجات مصدوم کند که اولاً دوره آموزش نجات غریق را گذرانده باشد و ثانیاً از نظر بدنی به اندازه کافی قوی باشد چرا که امکان غرق شدن یک ناجی فاقد صلاحیت بسیار زیاد است.
باید بلافاصله پس از خروج مصدوم بیهوش از آب ابتدا دهان وی را از گل و لای و شن پاک کنید. نباید وقت را برای خارج کردن آب از ریه ها و معده هدر داد. به وضعیت تنفسی و ضربان قلب دقت کنید. چنانچه تنفس خود به خودی از کار افتاده باشد فوراً تنفس مصنوعی را شروع کنید و چنانچه ضربان قلب از کار ایستاده باشد به سرعت ماساژ قلب را به طور صحیح و اصولی انجام دهید. مجدداً تأکید می شود، نباید وقت را برای خارج کردن آب از ریه ها تلف کرد، چرا که با ادامه دادن تنفس مصنوعی قوی و مناسب تمام آب از ریه ها جذب بدن می شود. در اوایل، تنفس مصنوعی قدری مشکل است؛ ولی با جذب آب به بدن تنفس راحت تر می شود. اگر طی عملیات احیا، فرد مصدوم استفراغ کند، فوراً او را به پهلو برگردانید تا مواد خارج شده وارد ریه ها نشود. گاه ممکن است طی تنفس مصنوعی مقداری هوا وارد معده شود که خطر استفراغ دارد. در چنین مواردی فرد مصدوم را به شکم خوابانیده و دستهای خود را به صورت ضربدر به دور شکم حلقه نمایید و مختصری بالا بکشید تا هوا و آب از معده خارج شود. باید توجه داشت این عمل تنها در مواردی که اشکال تنفسی وجود دارد انجام می گیرد.
نکته :
در فردی که به داخل آبهای کم عمق شیرجه رفته و با سر به زمین برخورد کرده است خطر شکستگی مهره ها و قطع نخاع گردنی و فلج اندامها وجود دارد. در مواجهه با چنین مواردی، هنگام جابه جایی و عمل احیاء، بسیار احتیاط نموده و سعی کنید کوچکترین حرکتی به سر و گردن مصدوم وارد نشود. در خاتمه باید متذکر شد تمام افراد غرق شده پس از نجات و اقدامات اولیه، حتی اگر کاملاً هوشیار باشند، باید به سرعت به بیمارستان منتقل شوند چرا که آب جذب شده می تواند عوارض خطرناک و کشنده ای برای فرد داشته باشد.