خارج کردن اجسام خارجی (مثل خرده شیشه یا سنگ ریزه) از زخم قبل از شروع درمان، بسیار پر اهمیت است. اگر این اشیاء در داخل زخم باقی بمانند، درکوتاه مدت سبب عفونت و تأخیر در ترمیم زخم و در بلند مدت سبب تغییر رنگ محل میشوند. بهترین راه خارج کردن اجسام سطحی (خرده شیشه و سنگ ریزه)، استفاده از انبرک (در صورتی که در اختیار داشته باشید) است. روش دیگر آن است که این قطعات ریز را با دقت مشخص کنید و یا آب سرد آنها را بشویید. سعی نکنید اشیایی را که محکم در زخم فرورفتهاند، خارج کنید چون ممکن است بافت اطراف را تخریب و خونریزی را تشدید کنید. به جای این کار، دور تا دور آنها را با پانسمان یا باند بپوشانید. | ||
مباحث زیر را هم ببینید: | ||
فرورفتن قلاب ماهیگیری ، تراشه (پلیسه) | ||
| ||
اهداف | ||
مهار خونریزی بدون فشار دادن جسم خارجی به داخل زخم. به حداقل رساندن خطر عفونت. در صورت لزوم، فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان. | ||
۱) در صورت امکان، دستکش یکبار مصرف بپوشید. با اعمال فشار در دو سمت جسم خارجی و بلند کردن قسمت آسیب دیده تا بالاتر از سطح قلب، خونریزی را مهار کنید. | ||
۲) روی زخم را باگاز بپوشانید تا خطر عفونت به حداقل برسد. | ||
![]() | ||
احتیاط! | ||
همیشه در مورد واکسیناسیون علیه کزاز سوال کنید. در موارد زیر، کمک پزشکی درخواست کنید: مصدوم در مورد زمان و تعداد تزریقاتی که دریافت کرده است مطمئن نیست. از آخرین واکسنی که به مصدوم تزریق شده، بیشتر از ۱۰ سال میگذرد. | ||
۳) بالشتکهایی در اطراف شی بسازید تا بتوانید بدون اعمال فشار بر آن، زخم را باند پیچی کنید. با دقت بالشتکها را در محل خود نگه دارید تا باند پیچی خاتمه پیدا کند. | ||
![]() | ||
۴) درصورت لزوم، شرایط بردن یا فرستادن مصدوم به بیمارستان را مهیا کنید. | ||
مورد خاص | ||
اجسام بزرگ اگر جسم خارجی آن قدر بزرگ است که نمیتوانید بالشتکهای بلندی را برای کاهش فشار روی جسم تعبیه کنید، باند پیچی را در اطراف جسم انجام دهید. | ||
![]() |
این حالت به دلیل خونریزی به داخل پوست یا بافتهای زیر پوستی ایجاد میشود. کبود شدگی میتواند بلافاصله پس از خونریزی یا چند روز بعد ظاهر شود. اقدامات کمکهای اولیه در مورد کبودیهای که فوراً ظاهر میشوند، فایده بخش هستند. همچنین کبود شدگی ممکن است نشانهای از آسیب عمقی باشد. سالمندن وافرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف میکنند، به سادگی دچار کبودی میشوند. | ||
این مبحث هم ببینید: | ||
خونریزی داخلی . | ||
| ||
اهداف | ||
کاهش جریان خون به محل آسیب و در نتیجه، به حداقل رساندن تورم | ||
۱) قسمت آسیب دیده را بلند کنید و در وضعیتی نگه دارید که مصدوم احساس راحتی کند. | ||
۲) با استفاده از کمپرس سرد روی محل کبودی را محکم فشار دهید. کمپرس را حداقل به مدت ۵ دقیقه در محل قرار دهید. |
زخم عفونی
زخم باز میتواند در اثر ورود میکروارگانیسمها (میکروب) آلوده شود. میکروبها ممکن است از منشأ آسیب، هوا، زیر انگشتان یا تکه هایی از لباس که در زخم فرورفتهاند (مثلاً در مورد زخمهای گلولهای) وارد شوند. خونریزی، بخشی از آلودگی را دفع میکند؛ میکروبهای باقیمانده ممکن است توسط گلبولهای سفید خون نابود شوند. با این وجود، اگر آلودگی یا بافت مرده در داخل زخم باقی بمانند، عفونت میتوانند در سراسر بدن انتشار پیدا کند. کزاز نیز یک خطر احتمالی است. هر زخمی که پس از گذشت ۲۴ ساعت، شروع به بهبود نکرده باشد، احتمالاً عفونی شده است. شاید لازم شود مصدومی را که یک زخم در معرض خطر عفونت قرار دارد؛ با آنتی بیوتیکها و یا تزریق داروهای ضد کزاز درمان کرد (مبحث « بریدگیها و خراشها » را ببینید). | ||
تشخیص | ||
افزایش درد و ناراحتی در محل زخم تورم، قرمزی و احساس گرما در اطراف محل آسیب وجود چرک در داخل زخم یا تراوش چرک از زخم خطوط قرمز کمرنگ روی پوست که به غدد گردن، زیر بغل و کشاله ران ختم میشوند. نشانههای تب (مثل عرق کردن، تشنگی، لرز و بیحالی) در مصدومانی که عفونت پیشرفته دارند. | ||
مباحث زیر راهم ببینید: | ||
خونریزی و انواع جراحات ، بریدگیها و خراشها . | ||
| ||
اهداف | ||
پیشگیری از پیشرفت عفونت در صورت نیاز، درخواست کمک پزشکی | ||
۱) در صورت امکان، دستکش یکبار مصرف بپوشید. زخم را با یک پانسمان استریل یا یک قطعه پارچه تمیز بدون کرک بپوشانید و باندپیچی کنید. باند را خیلی محکم نبندید. | ||
۲) اندام آسیب دیده را بالا ببرید و به کمک آویز و یا باندپیچی، آن را نگه دارید. این عمل باعث کاهش تورم در اطراف محل زخم میشود. | ||
۳) به مصدوم بگویید که به پزشک خود مراجعه کند. اگربه نظر میرسد که عفونت رو به پیشرفت است (نشانههای تب مثل عرق کردن، لرز، تشنگی یا بیحالی وجود دارند)، با یک پزشک تماس بگیرید یا مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید. |
جراحات سر و پوست سر
پوست سر دارای رگهای کوچک زیادی است که در سطح پوست حرکت میکنند، بنابراین هر نوع بریدگی (دراین محل) به خونریزی شدید منجر میشود. این خونریزی (شدید) سبب میشود که جراحت پوست سر اغلب وخیمتر از آنچه که واقعاً هست، به نظر برسد. با این حال در برخی از موارد، زخم پوست سر ممکن است بخشی از یک آسیب زمینهای جدیتر (مثل شکستگی جمجمه) یا همراه با آسیب سرو گردن باشد. از این رو، در معاینه مصدومی که دچار زخم دچار زخم پوست سر است، باید بسیار دقیق باشید خصوصاً اگر این امکان وجود داشته باشد که نشانههای ضربه به سر، در اثر مسمومیت با الکل یا مواد، مخفی شده باشد. اگر سر سوزنی شک دارید، از اقدامات درمانی مربوط به آسیب سر پیروی کنید. ضمناً، امکان وجود آسیب گردنی (نخاعی) را هم به یاد داشته باشید. | ||
مباحث زیر راهم ببینید: | ||
آسیب سر ، شوک ، آسیب ستون فقرات . | ||
| ||
اهداف | ||
مهار خونریزی فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان | ||
هشدار! | ||
اگر مصدوم بیهوش شد، راه تنفسی را باز و تنفس را کنترل کنید؛ آماده باشید تا در صورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (فصل « اقدامات نجات دهنده حیات » را ببینید). | ||
۱) در صورت امکان، دستکش یکبار مصرف بپوشید. اگر لایههای پوست در محل آسیب جابه جا شدهاند، با دقت آنها را روی زخم قرار دهید. به مصدوم اطمینان خاطر بدهید. | ||
![]() | ||
۲) زخم را با یک پانسمان استریل یا یک قطعه پارچه تمیز بدون کرک بپوشانید. روی این پوشش، فشار مستقیم و محکمی وارد کنید. این کار به مهار خونریزی و کاهش حجم خون از دست رفته و در نتیجه، به حداقل رسیدن خطر شوک، کمک میکند. | ||
۳) پانسمان را با یک باند رولی محکم کنید (در خونریزیهای جزیی، میتوانید لایه پوشش رابه کمک یک باند مثلثی در محل نگه دارید). | ||
![]() | ||
۴) به مصدوم کمک کنید که دراز بکشد و به طوری که سروشانههای او مختصری بالاتر از تنه قرار بگیرند. سپس، مصدوم را در همین وضعیت به بیمارستان منتقل کنید. به طور مرتب، علایم حیاتی (سطح پاسخ دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید. |
چشم ممکن است دچار کبودی شود و یا در اثر ضربات مستقیم یا قطعات خرد شده و تیز فلزی، سنگی یا شیشهای دچار بریدگی شود. به دلیل خطری که بینایی مصدوم را تهدید میکند، تمام آسیبهای چشم را باید جدی تلقی کرد. حتی خراشهای سطحی که به سطح چشم (قرینه) وارد میشوند، میتوانند منجر به تشکیل جوشگاه زخم و عفونت شوند. امکان از بین رفتن همیشگی بینایی نیز وجود دارد. | ||
تشخیص | ||
درد شدید و اسپاسم پلکها زخم قابل مشاهده ویا نمای چشم پر خون (قرمز) از دست رفتن بینایی به طور کامل یا جزیی نشست خون یا مایع زلال از زخم | ||
این مبحث را هم ببینید: | ||
اجسام خارجی در چشم . | ||
| ||
اهداف | ||
پیشگیری از صدمات بیشتر فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان | ||
احتیاط! | ||
سعی نکنید جسم خارجی فرورفته در چشم را خارج کنید یا به آن دست بزنید. | ||
۱) به مصدوم کمک کنید که به پشت دراز بکشد و سر او را با حد امکان بی حرکت نگه دارید. به او بگویید که هیچ یک از دو چشم راحرکت ندهد؛ جابه جا کردن چشم سالم، چشم آسیب دیده را وادار به حرکت خواهد کرد و ممکن است شدت صدمات بیشتر شود. | ||
۲) از مصدوم بخواهید که یک پانسمان استریل یا پارچه تمیز بدون کرک را روی چشم آسیب دیده نگه دارد. اگر تا فراهم شدن کمکهای طبی، قدری طول میکشد، این لایه پوششی را به کمک باند در محل خود محکم کنید. | ||
![]() | ||
۳) مصدوم را در همین وضعیت به بیمارستان منتقل کنید. |