کارگاه آموزشی

کارگاه عملی چگونکی درمان و رسیدگی به مصدومان ناشی از انفجار مین  (1)   

با بهره گیری از مدل حیوانی      

رسیدگی به مجروحان ترامایی امری بسیار دشوار و نیازمند برخورداری از مهارت, تسلط و سرعت کافی در اجرای عملی پاره ای از مانورهای درمانی و حیات بخش است. با کمال تاسف شیوه آموزش پزشکی در کشور ما به گونه ای است که پرسنل درمانی اعم از پزشکان و پیراپزشکان, برای یادگیری این فنون حیات بخش ناگزیرند آموخته های تئوری خود را نخستین بار در بیماران واقعی به بوته آزمایش بگذارند. به گونه ای که گاه حتی برخی کارورزان پزشکی در قرار دادن لوله تراشه به گونه درست و در زمان مناسب مشکل دارند و یا تنها زمانی فرصت مناسب برای قرار دادن لوله قفسه سینه Chest tube , اجرای کات داون وریدی یا کریکوتایروتومی را به دست می آورند که دستیار سال اول رشته جراحی عمومی شده باشند.

این امر نه تنها چگونگی ارائه خدمات پزشکی به مصدمان نیازمند, بلکه کیفیت یادگیری و آموزش پرسنل درمانی  در نخستین تجربه های عملی آنان را نیز تحت الشعاع قرار می دهد.

با در نظر گرفتن این موضوع و اهمیت فراوان برخی تکنیکهای حیات بخش در درمان مصدومان و مجرومان ناشی از انواع تروما,"" انجمن حمایت از مصدومان ناشی از مین ایران"" برای نخستین بار در کشور اقدام به برگزاری کارگاههای  عملی آموزش این تکنیکها با بهره گیری از مدل حیوانی کرده است.

خوشبختانه تجربه چندین دوره اجرای موفقیت آمیز این کارگاهها در جریان یک طرح پژوهشی بین المللی با عنوان ""کاهش میزان مرگ و میر و صدمات ناشی از انفجار مین ضد نفر"" ما را از کارایی بی نظیر این روش مطمئن کرده است.

شرکت کنندگان در این کارگاه از حیوانی مانند بز به عنوان یک سوژه عملی برای فراگیری و ممارست در اجرای برخی روشهای درمانی مورد استفاده در بیماران ترومایی مانند قرار دادن لوله تراشه, کریکوتایروتومی, قرار دادن لوله قفسه سینه Chest tube, کات داون وریدی, فاشیاتومی و لاپاراتومی اورژانس به منظور مهار خونریزی داخلی و نیز برخی اقدامات اولیه مانند احیای قلبی ریوی و قرار دادن کاتتر وریدی بهره می گیرند.

درجریان این کارگاه همچنین کاربردی ترین روشهای درمانی مانند چگونگی مهار خونریزی شریانی, احیای قلبی ریوی, قرار دادن لوله تراشه و کاتتر وریدی با استفاده از مانکن های آموزشی بسیار پیشرفته نیز آموزش داده می شود و شرکت کنندگان می توانند به دفعات دلخواه تکنیک مورد علاقه خود را روی مانکن تمرین کنند.

در حاشیه برخی مباحث بسیار ضروری نیز با کمک نرم افزار های آموزشی و اسلایدهای متعدد از لحاظ تئوری نیز مورد بحث قرار می گیرند.

نگاهی کوتاه به شیوه کاربرد مدل حیوانی  

در این روش ابتدا حیوان را به مدت دوازده ساعت NPO  می کنیم و مو های بخشهایی از بدن وی را درست همانند یک بیمار در انتظار جراحی می تراشیم.

به لحاظ مسایل اخلاقی ما خود را موظف می دانیم که در طول اجرای روشهای درمانی به گونه ای عمل کنیم که حیوان کوچکترین دردی متحمل نشود. از این روی درست همانند یک بیمار عادی پیش از انجام عملیات جراحی حیوان را بیهوش می کنیم.

روش بیهوش کردن و نگهداری سطح بیهوشی در حیوان با استفاده از داروهای ویژه نیز از مباحثی است که در این کارگاه به گونه عملی آموزش داده می شود.

شرکت کنندکان در دو گروه بیهوشی و جراحی تقسیم بندی می شوند. گروه بیهوشی مسئول روند نگهداری سطح بیهوشی و کنترل و ثبت علایم حیاتی حیوان خواهد بود و مسئولیت زنده نگهداشتن آن را تا پیش از ذبح بر عهده خواهد داشت.

پس از اطمینان از بیهوشی, حیوان را از خرکهای ویژه ای آویزان می کنیم و با استفاده از سلاح دوربرد مانند تفنگ کلاشینکف یا اسلحه با برد کوتاه مانند کلت کمری ترمای مشخصی را بر حیوان وارد می کنیم.

گروه جراحی که در جای دیگری انتظار می کشند از ترامای از پیش تعیین شده هیچ اطلاعی ندارند و می بایست با معاینات کامل خود از تمام جراحتهای حیوان آگاهی یابند.

پس از زخمی شدن حیوان بیهوش با فرا خواندن گروه جراحی عملیات امداد و نجات آغاز می شود و  اقداماتی مانند باز کردن راه هوایی , برقراری راه وریدی و تزریق مایعات کافی  و گرم نگه داشتن و انتقال مصدوم به اطاق عمل صحرایی به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.

در جریان  اقدامات اولیه, گروه جراحی مسئول معاینه کامل مصدوم و مهار خونریزی است و در صورت تشخیص گروه بیهوشی مبنی بر ضرورت اجرای کریکوتایروتومی می بایست به سرعت از این روش برای باز کردن راه هوایی استفاده کند. همچنین قرار دادن لوله قفسه سینه Chest tube و نیز تعبیه کاتتر وریدی نیز از وظایف گروه جراحی است که زیر نظر مربیان کارگاه به طور عملی روی حیوان تجربه می کنند. همچنین در صورت نیاز گروه جراحی موظف است برای مهار خونریزی حیوان را لاپاراتومی کند.

پس از ثابت شدن علایم حیاتی و شرایط مصدوم سرپرست گروه جراحی گزارشی از شرح یافته های بالینی و تشخیص های گروه خود را به استحضار حاضران خواهد رساند و مشکلات و مسایل موجود به بحث گذاشته می شود.

در حیوان بعدی افراد گروه جراحی و بیهوشی جای خود را عوض می کنند تا هر فرد تمام اقدامات بیهوشی و جراحی را تجربه کند.

در پایان حیوان ذبح می شود و گوشت آن به مصارف خیریه اختصاص می یابد.

گفتنی است تمام افرادی که در این دوره های آموزش عملی شرکت کرده اند در پایان هر کارگاه از احساس اعتماد به نفس زاید الوصف خود در رسیدگی به مصدومان بسیار بدحال به شگفت آمده اند. آنان عقیده داشتند که از این پس دیگر در برخورد با چنین مصدومانی به اضطراب و سردرگمی دچار نخواهند شد.