بهداشت زمان و اضطرار۳

شیوه های دفع بندپایان عبارتند از :

1. دفع صحیح زباله ها

2. پوشاندن درب چاه مستراح

3. تمیزی محل نگهداری دام و طیور و دفع فضولات حیوانات اهلی

4. استفاده از توری برای درها و پنجره های اماکن

از سموم ضد بندپایان در اماکن نسبتاً روبسته می توان استفاده کرد. برای مقابله با شپش، تهویه اطاقها، تعویض مرتب لباسها، خیساندن پارچه و لباس در آب و جوشاندن آن، اطو کردن لباسهای آلوده، تراشیدن موهای آلوده و استفاده از ضد عفونی کننده ها و گندزداها الزامی است.

برای مقابله با کک که عامل طاعون انسانی و تیفوس است، رعایت نظافت، گرفتن ترکها و شکاف دیوارها، تمیز نگه داشتن فرشها، سمپاشی نواحی آلوده، مبارزه با موش و سوزاندن زباله ها لازم است.

برای مقابله با پشه خاکی که ناقل سالک است، بهسازی محیط و استعمال سموم خاص ضروری است.

برای مقابله با سوسک رعایت بهداشت، پوشاندن درزها و شکاف دیوارها و استفاده از حشره کش لازم است. برای مبارزه با هیره و کنه نظافت ساختمان گرفتن، درزها و شکافها، دور کردن طویله ها از محل سکونت، استفاده از پشه بند، سمپاشی طویله و استفاده از محلول کنه کش در حیوان بسیار مؤثر است.

برای مقابله با جوندگان مثل موش که ناقل طاعون، تیفوس، یرقان، تریشینوز (کرم روده)، مسمومیتها و سالک هستند، باید راههای ورود آنها را به اماکن بست (با سیمان). دور لوله های آب با سیمان بسته شود. دیوارهای اماکن به ارتفاع 1متر و قطر 10سانتیمتر و تا عمق 60 سانتی متر زمین سیمانی باشد. دفع زباله ها به روش بهداشتی صورت گیرد. ظروف بدون استفاده از آب خالی باشد. درب و پنجره ها دارای توری باشند و در نهایت در صورت وجود جونده ای مثل موش از تله یا سموم خاص استفاده شود.

سمهای ضد موش: 1- فسفر دورنگ که فوری اثر می کند و می توان گندم، برنج و تخم هندوانه یا آفتابگردان را به این سم آغشته کرد و در دسترس موشها قرار داد. 2- موش کشهای کومارینی یا ضد انعقادی که با غذا مخلوط می شود و در معرض موش قرار داده می شود. استفاده از این سمها در اماکن عمومی بهتر است.

5. آشنایی با بیماریهای واگیردار :

بیماریهای واگیردار، ناشی از میکروبها، انگلها، کرمها، قارچها، تک یاخته ها و ویروسها هستند. این بیماریها قابل انتقال و سرایت و قابل پیشگیری اند و با درمان مناسب، درمان می شوند.

بیماریهای واگیردار از طریق منبع با مخزن عفونت نگهداری و منتقل می شوند. به عنوان مثال سل گاوی از طریق گاو، طاعون توسط کک و موش، تب مالت از طریق گاو، گوسفند و بز، هاری از طریق گرگ و سگ و سیاه زخم از طریق گاو و گوسفند منتقل می شوند.

هر کدام از این بیماریها از طریق راه خروج از منبع خارج و از طریق راه ورود عفونت به میزبان بیمار منتقل می شوند. به عنوان مثال عامل سل و دیفتری از راه خروجی دستگاه تنفسی خارج و از راه  ورودی دستگاه تنفس و گوارش وارد می شوند. عامل بیلاریوز یا خون شاشی از طریق دستگاه ادراری خارج و از طریق پوست وارد می شوند. عوامل یرقان و سیفلیس از طریق جفت آلوده خارج می شوند. تب مالت و سل از طریق شیر حیوانات خارج می شوند و عامل یرقان از طریق خون خارج می شوند. عامل زردزخم و سیاه زخم از طریق ترشح زخم خارج می شوند و انتقال می یابند.

راههای معمول ورود عفونت، دستگاه تنفس، گوارش، ادرار، پوست و مخاط و خون هستند. بدی تغذیه، مسکن نامناسب و غیر بهداشتی، پایین بودن سطح زندگی از لحاظ اقتصادی و اجتماعی، شغل نامناسب، سن خیلی کم یا خیلی زیاد، ایمنی پایین بدن، همراهی بیماریهای زمینه ای مثل بیماری قند، سرطانها و الکُلیسم و ضعف و خستگی مفرط، زمینه را برای درگیری بدن با بیماریهای واگیردار مساعد می کند.

در بحث  بیماریهای واگیردار همیشه به چند اصطلاح برخورد می کنیم که آشنایی با مفاهیم آنها لازم است :

1. دوره نهفتگی بیماری :

دوره ای است که عامل بیماری وارد بدن شده است ولی علامتی از بیماری وجود ندارد.

2. دوره مقدماتی بیماری :

دوره ای که علایم اولیه بیماری بروز می کند.

3. دوره استقرار بیماری :

دوره ای که علائم کلی و اختصاصی بیماری کاملاً واضح و آشکار است.

4. دوره نقاهت بیماری :

دوره ای که بیمار رو به بهبودی می رود تا بهبودی کامل حاصل شود.

5. بیماری اسپورادیک یا تک گیر :

در این نوع بیماریهای واگیردار ابتلا به صورت گهگاه و تک تک اتفاق می افتد.

6. بیماری اندمیک یا بومی :

در این نوع بیماریهای واگیردار، ابتلا به صورت همیشگی و تک تک در یک جامعه اتفاق می افتد.

7. بیماری پاندمیک :

این نوع بیماریهای واگیری در سراسر دنیا شایع می شود.

پیشگیری از بیماریهای واگیر بر سه اصل استوار است :

1- تشخیص و شناسایی زود هنگام و جداسازی افراد بیمار

2- بیماریابی

3- پیدا کردن حاملین یا ناقلین سالم.

بهبود تغذیه، مسکن مناسب، دوری از اعتیاد و الکلیسم، پرهیز از تغییرات هوا و آب، واکسیناسیون به موقع، آموزش بهداشت، دفع صحیح فاضلاب، مبارزه با حیوانات و حشرات موذی و رعایت بهداشت فردی در پیشگیری از بیماریها مؤثر است.