1- نور سفید خیره کننده : اولین عارضه پیش آمده از انفجار اتمی نور سفید خیره کننده ای است که همه جا را روشن می کند       ( چیزی شبیه به نور رعد وبرق ، ولی چندین برابر قویتر ) این نور از تمام پرتوهای مرئی و نامرئی تشکیل شده که موقع نگاه کردن به آن سریعاً افراد را نابینا می کند .  

2- گرمای فوق العاده زیاد : یک بمب اتمی معمولی می تواند در موقع انفجار چندین میلیون درجه گرما ایجاد کند (چند برابر گرمای کره خورشید ) این گرمای فوق العاده زیاد می تواند همه چیز را به خاکستر سفید تبدیل کند ، تمام اشیاء را سوزانده و تمام فلرات را ذوب میکند و تا مسافت چند کیلومتر دورتر ایجاد سوختگی های بسیار شدید درانسان میکند .

3- موج انفجار فوق العاده قوی : این موج بصورت یک طوفان بسیار بسیار قوی با سرعتی معادل 3400 متر در ثانیه حرکت کرده که فشار هوای آن به چند صد اتمسفر می رسد . این موج انفجار طوفانی همه اشیاء و اجسام را تا مسافت چند کیلومتر به هوا پرتاب می کند .

4- تشعشعات رادیواکتیو : این تشعشعات فوق العاده خطرناک و مرگ آور ، به محض ایجاد انفجار در همه جهات پخش شده و تا مدتهای طولانی در محیط باقی میمانند و در همه چیز ذخیره     می شوند ، خاک و هوا را آلوده کرده و یا وارد بدن موجودات زنده از جمله انسانها شده و باعث بروز بیماریهای مرگ آور یا سرطانهای مختلف می شود .

5- باران اتمی : چنانچه در هنگام انفجار اتمی ، منطقه ابری باشد ، تشعشعات رادیواکتیو درون ابرها ذخیره می شوند و اگر این ابر در سرزمین دیگری ببارد، تمام قطرات آب باران حاوی رادیواکتیو بوده و آن مکان را هم آلوده می کند .

6- خاکستر اتمی : تمام ذرات گرد و خاکی که بعد از انفجار اتمی به هوا می رود و یا روی زمین می نشیند حاوی مقادیر زیادی رادیواکتیو می باشند ؛ که اگر این ذرات گرد وغبار روی هر شی یا جانداری بنشیند آنها را آلوده میکند و باعث بروز بیماریهای متعدد در انسان و حیوانات و گیاهان می شود .

7- زمستان اتمی : خاکسترها وذرات گرد و غبار ایجاد شده از انفجارات ، درهواپراکنده شده و نور خورشید را به خارج از جو زمین منعکس می کنند، بطوریکه تقریباً وضعیت تاریکی برقرار خواهد شد و در نتیجه کره زمین سرد می شود . اولین تأثیر زمستان اتمی بر روی گیاهان وکشاورزی خواهد بود و بعد ازآن مرگ سریع پرندگان و افزایش بیش از حد حشرات است.

« زنم بصورت مشتی استخوان سوخته سفید درآمده بود که در ویرانه های خانه ام همه را جمع کردم همه آنها روی هم به اندازه یک بسته کوچک پستی وزن نداشت»  نقل از کتاب صدای انسان ، خاطرات دکتر ناگای ساکن ناکازاکی که خودنیز چند روز بعد از نوشتن این مطالب در اثر عوارض تشعشعات رادیو اکتیو در گذشت . .

مراحل گسترش یک انفجار اتمی :

 وقتی یک سلاح اتمی معادل 20 هزار تن ماده منفجره T.N.T  در هوا منفجر شود ، مراحل انفجار به ترتیب زیر است ؛ ( لازم به ذکر است در حال حاضر بمبهای اتمی موجود تا 150 میلیون تن T.N.T یا بیشتر قدرت دارند )

1- در لحظه انفجار که جرم بحرانی فرا می رسد ناگهان درجه حرارت به چند میلیون درجه میرسد و تشعشعات رادیو اکتیو صادر می شوند .

2- پس از چند میلیونم ثانیه گوی آتشینی تشکیل می شود که شدیدتر از خورشید است و نور آن تا فاصله 100 کیلومتری قابل رؤیت است . فشار هوای اطراف آن به 500000 اتمسفر   می رسد ، تشعشعات حرارتی نیز خیلی شدیدتر است . در ثانیه های اول وقتی از دور نظاره کنیم ظاهراً انفجار در سکوت مطلق توسعه می یابد ، زیرا صدای انفجار کمی دیرتر شنیده می شود .

3- پس از چند صدم ثانیه قطر گوی آتشین به 200 متر و درجه حرارت به 5 الی 7 هزار درجه میرسد .

4- پس از 20 الی 30 ثانیه گوی آتشین 300 متر قطر پیدا کرده و امواج ضربه ای انفجار، تشکیل می شود .

5- بعد از 5 الی  6 دقیقه پس از بالا رفتن و سرد شدن ، گوی شکل ابر قارچی بخود می گیرد که قطر آن حدود 2 تا 3 کیلومتر و قطر ستون آن 300 الی 500 متر است  و ارتفاع آن به 12 کیلومتر میرسد .

6- بالاخره باد و جریانهای ناشی از انفجار ابر را پراکنده کرده و در هوا نفوذ می کند .

علائم بیماری پرتو :

اشعه رادیو اکتیو چیزی نیست که قابل دیدن باشد و یا بویی ندارد که آنرا حس کنید و یا علائم خاصی که سریعاً متوجه آن شوید ، فقط بعد از مدتی علائم آن در موجودات زنده آشکار می شود . در انسان نیز پس از مدتی سرطانهای مختلفی مثل سرطان پوست – خون – ریه -  نای – معده – روده و … آشکار می شود . بطور مثال :

چنانچه میزان دریافت پرتوهای رادیواکتیو به بدن کم باشد (بین 100 الی 200 رَنتِگَن ) فرد در هفته های دوم و سوم دچار آب مروارید چشم – ریزش مو – کم اشتهایی – کوفتگی عمومی – گلو درد –عدم علاقه به کار – رنگ پریدگی – خونریزی زیر پوستی – اسهال – لاغری و رشد سریع بیماریهای عفونی می گردد

در لحظه انفجار اتمی چه باید کرد ؟

1- هرگز به محل انفجار و نور سفید آن نگاه نکنید ، چشمانتان را بسته و بازوان خود را جلوی آنها بگیرید .

2- جان پناه یا حفاظ وقتی مؤثر و با ارزش است که در یک یا دو قدمی شما باشد البته دویدن به سمت آن اصلاً منطقی نیست ، پس خیلی سریع پشت به محل انفجار روی زمین بخوابید و به زمین بچسبید و گرنه همراه موج انفجار به هوا پرتاب شده و در کمتر از یک ثانیه خواهید سوخت.

3- پشت تپه ها ، پشت دیوارها ، داخل شیار ها ، کنار جدولها ، داخل جویها و گودیها ، زیر پل ها و یا داخل تونلها ، پشت کیوسکها واتاقکهاو… ، محلهای مناسبی جهت پناه گرفتن موقت می باشند، زیرا بخش اعظمی از موج گرما و تشعشع را بخود می گیرند .

4- حتی یک میز یا صندلی یا یک تکه چوب یا لباس یا چندکتاب و … میتواند مقداری از اثرات گرما و تشعشع اولیه را کم کند .

5- هر چه محل پناه گرفتن شما از سطح زمین پائین تر باشد ایمن تر است .

6- چند لحظه در همین وضعیت باقی بمانید تا موج انفجار و تشعشعات گرمایی عبور کنند ، بعد سریعاً بلند شده و خیلی زود آنجا را ترک کنید .  

 بعد از انفجار اتمی چه باید کرد ؟

1- دقت کنید که تمام محیط و اشیاء اطراف شما آلوده به رادیواکتیو هستند پس هیچ وسیله ای را با خود از محل بیرون نیاورید ، زیرا موجب گسترش آلودگی در مناطق دیگر می شوید    ( این مطلب را به دیگران نیز یادآوری کنید ) .

2- حتی ذرات گرد و غبار روی لباسها و بدن شما هم کاملاً آلوده هستند (خاکستر اتمی) ، پس لباس خود را تکان ندهید و هنگامیکه آنها را تعویض می کنید کاملاً مواظب باشید که وارد دهان یا مجاری تنفسی شما یا دیگران نشود .

3- هیچگونه آشامیدن ویا خوراکی را تا خارج شدن از منطقه و کم شدن آلودگی محل مصرف نکنید . این مواد به راحتی ذرات پرتودار را به درون بدن برده و شما را بیمار می کنند .

4- از تمام قسمتهای باز بدن خود کاملاً محافظت کنید زیرا تا مدتها در معرض تابش پرتوهای مرگ آور هستید ، حتی یک کلاه و یا دستمال و لباس اضافی نیز بسیار مؤثر است .

5- از زخمها و یا سوختگی های خود شدیداً مراقبت کنید و روی آنها را سریعاً بپوشانید ، زیرا یکی ازراههای سریع انتقال پرتوهای رادیواکتیو به بدن هستند .

6- برای جلوگیری از استنشاق خاکهای آلوده به رادیواکتیو در صورت موجود بودن حتماً ماسک گذاری کنید و در غیر اینصورت از دستمال یا پارچه خشک جلوی دهان وبینی استفاده کنید .

7- دست به چشمان خود نکشید و در اسرع وقت با مقداری آب سالم چشم ها و دهان وبینی  خود را بشوئید و با پارچه های تمیز خشک کنید ، این کار کمک مؤثری به از بین بردن پرتوگیری داخلی بدن شما می کند .

8- درون منطقه آلوده لباسهای خود را بیرون نیاورید زیرا با این کار جذب پرتو ها را به بدن خود سریعتر می کنید .

9- پوشیدن لباسهای کاملا سفید بسیار مؤثر و مفید است ، زیرا بخش اعظمی از پرتوهای رادیواکتیو را منعکس می کنند .

بخش تیره کیمونوی زنان هیروشیما کاملاً سوخته و مانند فلزی داغ روی بدن آنها نقش بسته ولی قسمتهای سفید آنها و پوست زیر آن سالم است    نقل از کتاب صدای انسان ، خاطرات دکتر ناگای ساکن ناکازاکی که خودنیز چند روز بعد از نوشتن این مطالب در اثر عوارض تشعشعات رادیو اکتیو در گذشت

10- بهترین مکان ماندن، محلی سقف دار است که شما را از  ریزش خاکسترهای اتمی و تشعشعات رادیواکتیو حفظ کند ، حتی یک تکه پارچه برزنتی سفید و یا یک چتر سفید یا یک ملحفه شما را از آلوده شدن به خاکسترهای اتمی حفظ می کند .

11- هیچگاه به محل انفجار نزدیک نشوید و هر چه می توانید از آن محل دور شوید ، زیرا مقدار اشعه دریافتی بدن شما کمتر می شود .

12- به تابلوها و علائم مخصوص منطقه آلوده توجه کرده و در این مکانها حتی برای مدت کوتاهی هم توقف نکنید .

13- به توصیه ها و دستورات رادیو و یا گروههای تخصصی کاملاً گوش فرا دهید ، زیرا آنها از مناطقی که تحت تأثیر بارش اتمی و یا خطرات احتمالی دیگر قرار دارند خبر داده و روشهای مناسب را آموزش میدهند .

 بعد از کم شدن آلودگی یا خارج شدن از منطقه آلوده چه باید کرد؟

1- کلیه لباسها را با احتیاط بیرون آورده ودرون یک کیسه پلاستیکی ریخته و سر آنرا ببندید .

2- مواد آلوده را نسوزانید زیرا این کار فقط مواد رادیواکتیو را بوسیله دود و خاکستر در محیط پخش خواهد کرد .

3- مواد آلوده به رادیواکتیو را دفن نکنید ، زیرا ممکن است در محلی کاملاً ناصحیح دفن شده و در اثر این خطا اشخاصی را آلوده کنید (مواد دفن شده حتی بر روی گیاهان _حشرات و حیوانات هم اثر بسیار خطرناکی دارد ) .

4- کلیه قسمتهای بدن بخصوص قسمتهای مودار بدن را بشویید و بهتر آن است که موها را کوتاه کنید و آنها را درون ظروف سربسته بریزید . آبی که با آن خود را شسته‌اید را نباید درمعرض تماس با موجودات زنده قرار دهید ، حتی گیاهان وحیوانات را با این کار آلوده می کنید .

5- پرتوهای رادیواکتیو می توانند از طریق آب آلوده وارد بدن ماهیها  و از طریق علوفه آلوده وارد گوشت دامها و بخصوص شیر آنها شده و پس از بیمار کردن آنها موجب بروز اختلالات خطرناک در انسانی که از این مواد غذایی مصرف میکند شود .

6- ممانعت از چرای دامها در مراتع آلوده و تغذیه آنها با علوفه و خوراک سالم به مدت حداقل دو تا سه هفته قبل از کشتار بسیار ضروری است . می توان با کمک متخصصین به غذای دامها موادی با ایزوتوپهای مقاوم اضافه کرد تا میزان جذب رادیواکتیو بدن و شیر دامها کاسته شود .

« بعد از انفجار نیروگاه اتمی چرنوپیل روسیه مردم شمال اروپا تا مدتها شیر و سبزی های خود را مصرف نمی‌کردند  و بعد از حادثه نیروگاه ویندیسکال انگلستان مردم دهکده‌های اطراف حدود دو میلیون لیتر شیر گرفته شده از حیوانات خود را به دریا ریختند »

7- سبزیجات بخش اعظم مواد رادیواکتیو محیط را جذب می کنند و با مصرف آن توسط دامها و یا حتی انسانها این مواد خطرناک وارد بدن انسانها می شود .

8- اولین بارانها بعد از انفجار اتمی یا نشت رادیواکتیو از نیروگاهها ، خطرناک است حتی از یک قطره آن هم دوری کنید .

9- از قرصهای ید پایدار استفاده کنید ، زیرا از جذب “ید رادیواکتیو“در غده تیروئید و در نتیجه پرتوگیری داخلی جلوگیری می کند .

10- یکی از راههای مناسب جمع آوری ذرات گرد وغبار از روی لباس و اشیاء استفاده از جاروی برقی با کیسه های یکبار مصرف می باشد که بایستی با دقت این کار را انجام دهیم .

11- استفاده از پمادهای ضد تشعشع نیز جهت جلوگیری از جذب پرتوهای خطرناک بسیار مفید می باشد .

دو راه کلی برای ورود پرتوهای رادیواکتیو به بدن وجود دارد :

الف : پرتوگیری خارجی از طریق پوست بدن

ب : پرتوگیری داخلی از طریق تنفس هوا و یا مصرف آب و غذای پرتودار

چگونه یک جان پناه اتمی خانگی بسازیم ؟

گوشه ای از زیرزمین را که از پنجره دور باشد انتخاب کنید و بوسیله دربهای چوبی اتاق یا تخت های چوبی ، سقف پناهگاه را بر روی دیوارهایی از کابینت و یا وسایل دیگر بسازید . آجر ، بلوکهای سیمانی ، کیسه یا جعبه های شنی ، کتاب یا دیگر مواد متراکم را روی سقف آن قرار دهید تا از نفوذ تشعشعات بداخل فضای زیرین کاهش یابد ؛ برای ایجاد حفاظت عمودی در اطراف و جلوی پناهگاه دیوارهایی از مواد سنگین و حجیم بسازید از یک کمد یا کابینت یا چند جعبه می توانید به عنوان ورودی استفاده کنید . هر چه مواد اطراف شما سنگینتر و حجیم ترباشد حفاظت بیشتری ایجاد می شود .

پنجره های زیر زمین را با خاک ، آجر ، بلوکهای بتونی ، کیسه های شن ، کتاب یا دسته های روزنامه بپوشانید  

اگر منزل شما زیر زمین ندارد این مکان را در بخشی از خانه یا حال مرکزی یا قفسه های لباس که از پنجره ها ، دیوارهای خارجی و سقف بیشترین فاصله را دارد بسازید . سقف بالای پناهگاه خود را با مبلمان – میز – قفسه – کمد لباس – جعبه های حاوی خاک یا دیگرمواد سنگین بسازید ، تا از نفوذ پرتوهای رادیواکتیو جلوگیری کند ، از ورقهای فلزی نیز می توان استفاده کرد، هرچه اطراف شما از مواد سنگین تر و پر حجم تر باشد بهتر است ،

  « بار الها ، در این هنگام ، و برای همیشه ، ولی امرت ، حجت ابن الحسن ،
 را که درودهایت بر او و بر پدرانش باد ، سرپرست و نگهدار و رهبر و یاور و راهنما و نگاهبان باش ،
 تا گیتی را به فرمان او در آوری و تا دیر زمان بهره مندش گردانی»        
  ترجمه دعای فرج